Spotkanie plenarne Rady Dialogu Społecznego 7 listopada br. poświęcone było polityce energetycznej w Polsce. Ze strony rządowej temat zreferował prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki. Szef OPZZ Andrzej Radzikowski zakończył roczną kadencję jako przewodniczący RDS.

Zespół Prezydialny i Dialogu Społecznego OPZZ

W ocenie premiera Morawieckiego, cena energii jest największym determinantem wzrostu cen zarówno wobec przedsiębiorstw, jak i odbiorców prywatnych.

Zjawiska inflacyjne z poprzednich okresów historycznych potrafiły trwać przez wiele lat i prowadzić do stagflacji, czyli wysokiego bezrobocia przy wysokiej inflacji. Aktualnie priorytetem rządu są działania, mające na celu z jednej strony – zapobieżenie wzrostu bezrobocia, z drugiej - ograniczenie inflacji. Zwłaszcza kwestia bezrobocia, którego stopa w Polsce jest obecnie na 2. najniższym poziomie w UE – stanowi dla działań rządu priorytet. Rząd wdrożył ponadto zestaw konkretnych działań na rzecz zmniejszania inflacji: obniżenie cen energii poprzez zmiany podatku VAT i akcyzy, wprowadzenie „tarczy antyputinowskiej” i tarczy antyinflacyjnej, poprzez odpowiednie taryfy regulującej niższe ceny energii. Według informacji premiera, koszty zamrożenia cen energii elektrycznej dla poszczególnych grup odbiorców indywidualnych zostanie pokryty przez spółki energetyczne, co oznacza, że nawet 10 z 14 mln gospodarstw domowych będzie mogło skorzystać z zerowych wzrostów kosztów energii elektrycznej przez cały okres 2023 roku.

Jak zauważył Mateusz Morawiecki, aktualnie mamy do czynienia nie z normalnymi czasami, lecz nienormalnymi, i one wymagają nadzwyczajnych mechanizmów legislacyjnych, włączając w to obniżone taryfy energetyczne dla sektora MŚP oraz sektora samorządów. W intencji rządu powinno to pozwolić uniknąć większej spirali inflacyjnej, także poprzez dodatkowe specjalne regulacje dla firm energochłonnych, jak przemysł nawozowy, nad czym aktualnie trwają prace rządowe. W ocenie premiera, żyjemy w epokowym momencie, kiedy niższe ceny energii i niskie koszty pieniądza, odeszły w przeszłość. Te zjawiska przekładają się na wyższą inflację, wyższe koszty produkcji, i koszty operacyjne przedsiębiorstw. Jednocześnie najbardziej wrażliwym sektorem na wzrost kosztów energii jest sektor MŚP. Zgodnie z informacją rządu, tylko Polska i 2 inne kraje UE przedstawiły tak szczegółowy plan działań ochrony tego sektora.

Podsumowując, premier Morawiecki podkreślił, że prawdziwa systemowa przyczyna inflacji leży w Rosji, na Kremlu, i obecnie widać realny wpływ obłędnej geopolityki rosyjskiej na polskie gospodarstwa domowe, gospodarkę i przedsiębiorstwa.

Przewodniczący OPZZ Andrzej Radzikowski uznał za realną tezę, że kluczem do poskromienia inflacji jest polityka energetyczna Polski.

OPZZ od 2 lat ostrzegało, że wydobycie węgla poniżej zapotrzebowania krajowego rynku energii, może przynieść istotne problemy. W opinii OPZZ, opłaty z tytułu uprawnień do emisji CO2 były w zbyt małym stopniu przeznaczane na inwestycje w transformację energetyki i budowę nowych źródeł OZE. Konfederacja oczekuje nowelizacji polityki energetycznej i konsultacji społecznych w zakresie zamykania kopalni, wnioskując o uznanie węgla za podstawowe paliwo na krajowym rynku energetycznym do czasu efektywnego zastąpienia pozyskiwanych z niego mocy. Przewodniczący Radzikowski podkreślił, że istotne jest, aby Krajowy Plan Odbudowy stanowił systemowe wsparcie dla unowocześnienia technologii sektora przetwórstwa węgla, wyrażając zaniepokojenie, że jak dotąd rządowi nie udało się tych środków pozyskać. OPZZ nie podziela jednocześnie oceny, że wyłącznymi przyczynami zjawisk inflacyjnych są przyczyny zewnętrzne. Konfederacja popiera te kierunki polityki rządu, który wspiera osoby najsłabsze, natomiast rekomenduje i oczekuje strukturalnego zamrożenia cen prądów i paliw dla wszystkich odbiorców, jak to nastąpiło m.in. we Francji. Ponadto, polskie firmy energetyczne, stanowiące własność państwa, odnotowują wysokie zyski, co oznacza, że istnieje potencjał wykorzystania tych aktywów w postulowanym wyżej kierunku. Przewodniczący OPZZ zauważył, że polska inflacja ma kilka wymiarów negatywnych, w tym aspekt zwiększający presję pracowników na wzrost wynagrodzeń, dlatego strona związkowa nie może zgodzić się i protestuje przeciwko rządowym planom podwyżek dla pracowników sfery budżetowej na rok 2023 wynoszącym poniżej 10%.

Zgodnie z odpowiedzią premiera, rząd do końca tego roku przedstawi konkretny plan inwestycyjny w sektor węgla kamiennego w Polsce, jak również zrewidowany dokument nt. strategii energetycznej Polski na lata 2020-2040.

Premier podkreślił specyfikę inwestycji w nowe moce wydobywcze w tym zakresie, zaznaczając, że są to inwestycje kapitałochłonne, wieloletnie, dlatego ich efektywność ekonomiczna może stać się negatywna po etapie finalizacji inwestycji za 4-5 lat. Dodatkową kwestią jest stanowisko Komisji Europejskiej, zasadniczo niechętne działaniom rozwojowym tego sektora. Rząd planuje w tym kontekście zasadniczo inwestycje krótkoterminowe, prowadząc także krótkoterminową politykę importu węgla zagranicznego.

Premier wyszedł naprzeciw postulatom OPZZ i strony związkowej, zgadzając się, aby spółki energetyczne w 2023 miały zysk minimalny („zysk zero +”), przeznaczając pozostałą jego część na zamrożenie cen energii na rzecz ostatecznych odbiorców w Polsce.

Premier podzielił opinię strony związkowej, że zadaniem rządu powinno być wsparcie najsłabszych i najbardziej potrzebujących, czemu ma służyć całość mechaniki zamrażania cen, również podatku VAT i obniżki podatków. Premier zwrócił się do członków RDS o wsparcie in gremio postulatu rządu skierowanego do Komisji Europejskiej w celu zamrożenia cen w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS), co w opinii polskiego rządu może mieć istotny wpływ na obniżenie zjawisk inflacyjnych.

Z kolei premier wyraził się negatywnie co do postulatu wyższej podwyżki płac dla pracowników sfery budżetowej, uznając, że w sytuacji postulowanej przez rząd podwyżki 7,5%, „liczni eksperci pracodawców” wzywają rząd do ograniczeń wzrostu płac, ponieważ one z kolei nakręcają spiralę inflacji.

Premier Morawiecki zobowiązał się do częstszego uczestnictwa na posiedzeniach Rady Dialogu Społecznego.

Posiedzenie plenarne Rady poprzedziło spotkanie Prezydium RDS. Jego członkowie podziękowali Andrzejowi Radzikowskiemu za kierowanie pracami Rady przez ostatni rok. 

fot. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej/CPS „Dialog”