Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej skierowało do Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych projekt ustawy o aktywności zawodowej (druk nr UD 399). Poniżej przedstawiamy uwagi OPZZ zgłoszone do otrzymanego projektu.

  • Negatywnie oceniamy plany rezygnacji z finansowania studiów podyplomowych ze środków Krajowego Funduszu Szkoleniowego. Decyzję tę projektodawca uzasadnia potrzebą udzielania pomocy na podnoszenie kwalifikacji przede wszystkim osobom o niższych kwalifikacjach. W ocenie OPZZ należy jednak rozważyć zastosowanie alternatywnych zachęt dla pracodawców, aby inwestowali w szkolenia osób o niższych kwalifikacjach. Inwestycja w podnoszenie kwalifikacji tej grupy nie może odbywać się kosztem wsparcia osób z wyższym wykształceniem, które również powinno być realizowane i wspierane w celu umożliwienia podniesienia kompetencji i stworzenia szansy na przebranżowienie lub przekwalifikowanie zawodowe.
  • Negatywnie oceniamy wyłączenie z możliwości dofinansowania ze środków Krajowego Funduszu Szkoleniowego szkoleń miękkich. Według ekspertów, m.in. Światowego Forum Ekonomicznego oraz organizacji Deloitte Acces Economics do 2030 roku nawet 66 proc. wszystkich miejsc pracy będą stanowić zawody wymagające umiejętności miękkich. Należy zauważyć, że wraz z postępującą robotyzacją i automatyzacją zapotrzebowanie na umiejętności miękkie będzie rosnąć.
  • Projektodawca zaproponował wyższe stypendium dla osoby odbywającej staż z urzędu pracy w wysokości 140 proc. kwoty zasiłku dla bezrobotnych (dotychczas było to 120 proc.). Wprowadzono ponadto dodatkowo nowy przepis, przewidujący, że za okres udokumentowanej niezdolności do pracy bezrobotny zachowa prawo do stypendium w wysokości 50 proc. jego kwoty. To rozwiązanie ma w ocenie autorów projektu zapobiec nadużywaniu przez bezrobotnych zwolnień lekarskich w trakcie odbywania stażu. OPZZ uznaje podniesienie wysokości stypendium dla stażystów za niedostateczne. Stoimy na stanowisku, że wysokość stypendium dla stażysty powinna być powiązana z minimalnym wynagrodzeniem za pracę i stanowić co najmniej 80 proc. jego wysokości. Stażyści najczęściej po krótkim okresie przyuczenia wykonują podobną pracę do pracowników zatrudnionych w firmach, ale dotychczas otrzymywali bardzo niskie stypendium. Jego znaczące zwiększenie będzie skutkować zwiększeniem zainteresowania przekwalifikowaniem zawodowym, ponieważ wysokość stypendium pozwoli na utrzymanie stażysty, który niejednokrotnie jest osobą posiadającą rodzinę lub posiadającą długi staż zawodowy. Sprzeciwiamy się również temu, by za okres udokumentowanej niezdolności do pracy bezrobotny zachował prawo do stypendium w wysokości jedynie 50 proc. jego kwoty. Ustawodawca nie powinien stosować domniemania nieprawidłowego wykorzystywania przez stażystów zwolnień lekarskich od pracy.
  • Negatywnie oceniamy Art. 215. ust. 1. projektu ustawy, który stanowi, że prawo do zasiłku nie przysługuje bezrobotnemu, który przed rejestracją w PUP rozwiązał ostatni stosunek pracy lub stosunek służbowy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron, chyba że porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy albo rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub pracownik rozwiązał umowę o pracę w trybie art. 55 § 1 i 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Zdaniem OPZZ prawo do zasiłku dla bezrobotnych powinno przysługiwać w wyżej wymienionych sytuacjach na takich samych zasadach, jak obecnie, a więc po upływie 90 dni od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy.
  • Negatywnie oceniamy to, że w projekcie ustawy nie zaproponowano zwiększenia wysokości zasiłku dla bezrobotnych. OPZZ od dawna podkreśla, że zasiłek dla bezrobotnych musi być wyższy – dążymy do osiągnięcia poziomu co najmniej 50 proc. ostatniego wynagrodzenia. Wysokość zasiłku w Polsce należy do najniższych w całej Unii Europejskiej, w której regułą jest powiązanie tego świadczenia z wynagrodzeniem otrzymywanym przed utratą zatrudnienia. W większości państw członkowskich zasiłek wynosi w pierwszych miesiącach pobierania nie mniej niż 50 proc. wynagrodzenia z okresu poprzedzającego utratę pracy.
  • Obecnie powiatowe urzędu pracy naliczają i odprowadzają składkę na ubezpieczenie zdrowotne za osoby bezrobotne. W ocenia autorów projektu ustawy wadą obecnego rozwiązania jest, że duża część osób rejestruje się w powiatowych urzędach pracy jako bezrobotni tylko po to, aby zostać objęta ubezpieczeniem zdrowotnym. Zgodnie z proponowanym w projekcie ustawy rozwiązaniem przewiduje się wprowadzenie ubezpieczenia zdrowotnego dla osoby niemającej innego tytułu do tego ubezpieczenia. Wniosek o ubezpieczenie będzie składany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyłączenie elektronicznie za pośrednictwem profilu informatycznego ZUS. OPZZ zwraca uwagę na to, że Zakład był jedną z głównych instytucji publicznych, które współtworzyły i realizowały Tarczę Antykryzysową. Pracownicy ZUS w tym trudnym dla naszego kraju czasie zostali obciążeni dodatkowymi obowiązkami, pracując w godzinach nadliczbowych i w weekendy. Dla wielu z nich praca w ZUS stała się bardzo stresująca i obciążająca fizycznie oraz psychicznie. Dodatkowo nastąpiło powierzenie Zakładowi realizacji obsługi świadczenia Rodzina 500+. W związku z planami powierzenia zakładowi kolejnych zadań w naszej ocenie urealnienia wymaga liczba pracowników Zakładu oraz podjęcie działań mających na celu poprawę sytuacji bytowej zatrudnionych.
  • Negatywnie oceniamy to, że w miejsce dotychczasowego przewodniczącego Rady Rynku Pracy, który był wybierany spośród wszystkich członków rady, wprowadzono przepis, na podstawie którego przewodniczącym Rady Rynku Pracy jest minister właściwy do spraw pracy. OPZZ ocenia negatywnie to, że w Uzasadnieniu do projektu ustawy nie wskazano argumentów przemawiających za proponowaną zmianą, której konsekwencją będzie ograniczenie dotychczasowego wpływu strony pracowników i strony pracodawców na przebieg posiedzeń Rady Rynku Pracy.
  • Wnioskujemy, aby w skład Rady Rynku Pracy na szczeblu wojewódzkim oraz powiatowym włączyć przedstawicieli OHP.
  • Art. 26. Projektu ustawy stanowi, że „W sytuacji kryzysowej minister właściwy do spraw pracy może wydawać dyrektorom WUP oraz dyrektorom PUP polecenia w zakresie realizacji zadań wynikających z ustawy”. Postulujemy doprecyzowanie pojęcia „sytuacji kryzysowej”, które może rodzić wątpliwości.
  • Art. 64. projektu ustawy stanowi, że „Starosta może odmówić przyznania formy pomocy określonej w ustawie, jeżeli uzyskał informację o naruszeniach, o których mowa w ust. 1.”. Postulujemy, aby doprecyzować, w jakich sytuacjach należy bezwzględnie odmówić przyznania określonej formy pomocy.
  • Art. 85. projektu ustawy stanowi, że „Starosta w okresie realizacji IPD kontaktuje się z bezrobotnym lub poszukującym pracy co najmniej raz na 15 dni w celu monitorowania sytuacji i postępów w realizacji działań przewidzianych w IPD.”. Proponujemy wydłużenie tego terminu co najmniej do 30 dni. Częstotliwość kontaktu co 30 dni da możliwość dostosowania realizacji tego zadania do stanu kadrowego urzędów pracy. Jeżeli urzędy będą dysponować większą liczbą doradców ds. zatrudnienia będą mogli kontaktować się z klientami częściej.
  • Art. 86. projektu ustawy stanowi, że „Zadania w zakresie pośrednictwa pracy realizują młodszy doradca do spraw zatrudnienia, doradca do spraw zatrudnienia oraz starszy doradca do spraw zatrudnienia”. Proponujemy, aby w przypadku starszego doradcy osoba z wykształceniem wyższym kierunkowym (lub pokrewnym) nie musiała dodatkowo spełniać wymogu ukończenia studiów podyplomowych.
  • Art. 281. projektu ustawy stanowi, że „Marszałek województwa i starosta może przyznać pracownikowi realizującemu zadania określone w ustawie raz na trzy miesiące dodatek motywacyjny finansowany z Funduszu Pracy w kwocie nie przekraczającej 1500 zł”. Wnosimy o zwiększenie wysokości dodatku motywacyjnego, określenie jego wysokości w sposób procentowy w odniesieniu np. aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, a także wypłacanie go w okresach miesięcznych. Należy ponadto dodać zapis, że pochodne dodatku motywacyjnego również są finansowane ze środków Funduszu Pracy.
  • Proponujemy nadanie Art. 331 ust. 7. następującego brzmienia: „OHP mogą udzielić pomocy młodzieży do 25. roku życia w formie pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego oraz udział w szkoleniach, kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub innych formach uzyskiwania wiedzy lub umiejętności w celu zdobycia kwalifikacji zawodowych lub zatrudnienia”. Skoro bowiem ustawa wskazuje osoby do 25. roku życia, to nieuzasadnione jest wprowadzanie zapisu odnoszącego się do konkretnego przypadku uczestnika OHP i dodatkowo skracanie okresu udzielania mu pomocy do 21. roku życia.
  • Proponujemy nadanie Art. 340 ust. 7. następującego brzmienia „W celu realizacji przez OHP zadań, o których mowa w art. 331, gmina lub podmiot prowadzący szkoły obowiązani są przekazać do właściwej ze względu na teren działalności jednostki organizacyjnej OHP informacje o młodzieży nierealizującej obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki oraz informacje o osobach powtarzających klasę, mających nadzór kuratorski, trudną sytuację życiowo–bytową (dotkniętych pauperyzacją) w zakresie określonym w przepisach ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe oraz wskaże szkołę, w której będzie realizowana w 7 i 8 klasie nauka z przyuczeniem do zawodu”. Zasadne jest, aby OHP otrzymywały także informacje o dzieciach, które uczęszczają do szkoły, lecz mierzą się z problemami w realizowaniu obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki. Zawężanie pomocy jedynie do osób nierealizujących obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki powoduje odebranie szans na naukę zawodu wielu dzieciom w trudnej sytuacji.
  • Negatywnie oceniamy to, że Art. 55. ust. 1. pkt 7 projektu ustawy pozbawiono statusu osoby bezrobotnej na kolejne 90 dni stanowić będzie ograniczenie dostępu do pomocy określonej w ustawie. Postulujemy w związku z tym wykreślenie zapisu „na 90 dni”. Osoba powinna mieć możliwość ponownej rejestracji po zakończeniu przebywania na zwolnieniu lekarskim i po potwierdzeniu gotowości do podjęcie pracy przy ponownej rejestracji.
  • W Art. 14. ust. 1. zapisano „Pracodawca jest zwalnia pracownika od pracy w celu wzięcia udziału w posiedzeniach rady rynku pracy. Za czas zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ustalonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy”. Zalecamy wykreślenie słowa „jest”.