Pracodawcy wykorzystujący oprogramowanie do monitorowania każdego ruchu pracowników prawdopodobnie naruszają unijne przepisy dotyczące prywatności - ostrzegają związki zawodowe zrzeszone w Europejskim Instytucie Związków Zawodowych. Właśnie opublikowały nowy raport na temat sztucznej inteligencji w miejscu pracy.

Magdalena Chojnowska, Wydział Międzynarodowy Centrali OPZZ

Stosowanie programów nadzorujących, które umożliwiają kierownictwu monitorowanie każdego ruchu myszki i uderzenia w klawiaturę pracowników - a nawet dostęp do ich kamery internetowej i mikrofonu - wzrosło w czasie pandemii. 

Związki zawodowe zidentyfikowały co najmniej 11 stron internetowych oferujących firmom oprogramowanie, które da im "całkowitą kontrolę nad komputerami pracowników" lub "widok zza ramienia na komputer pracownika bez względu na to, w którym miejscu świata pracuje".

Wszystkie reklamowane oprogramowania naruszają ogólne rozporządzenie Unii Europejskiej o ochronie danych, a gdyby korzystającym z nich europejskim firmom wytoczyć sprawy sądowe, prawdopodobnie by je przegrały.

Sytuację pogarszają propozycje unijnych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji, które nie uwzględniają odpowiednio jej wykorzystania przez pracodawców i wpływu na prawa pracowników. Projekt przepisów określa niektóre elementy zatrudnienia jako "wysoce ryzykowne" wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI), ale sprzedaż i wykorzystanie takich "wysoce ryzykownych" systemów sztucznej inteligencji są pod pewnymi warunkami dozwolone.

W sprawozdaniu Europejskiego Instytutu Związków Zawodowych (ETUI) ostrzega się, że takie podejście faworyzuje dostawców technologii, podczas gdy priorytetem tego rozporządzenia powinna być ochrona obywateli UE i praw pracowników.

Pracodawcy powinni się konsultować ze związkami

Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (ETUC) wystosowała pismo do posłów Parlamentu Europejskiego, wzywając ich do skorygowania braku równowagi między interesami przedsiębiorstw i pracowników w propozycjach Komisji Europejskiej.

- Inwazyjne wykorzystanie sztucznej inteligencji do monitorowania każdego ruchu osób pracujących w domu jest wyraźnym przykładem tego, dlaczego UE potrzebuje w przyszłości silnych przepisów dotyczących wykorzystania AI w zatrudnieniu – powiedziała sekretarz Konfederacji ETUC Isabelle Schömann. I dodała:

- Projekt wniosku Komisji otwiera drzwi do dalszego nadużywania AI przez pracodawców kosztem praw człowieka i pracowników. Konieczne jest, aby posłowie zaostrzyli wymagania, które pracodawcy muszą spełnić przed użyciem AI, w tym konsultacje z pracownikami za pośrednictwem ich związków zawodowych”.

Z koeli ekspertka ETUI i autorka raportu Aída Ponce Del Castillo podkreśla, że „oprogramowanie do nadzoru wdrażane bez należytej dbałości o RODO i krajowe przepisy dotyczące prywatności łamie prawa obywateli”.

- Unijne prawo wymaga przejrzystości i odpowiedzialności w zakresie monitorowania pracowników. Wraz ze wzrostem popularności telepracy coraz więcej firm zaczęło stosować inwazyjne oprogramowanie do nadzoru, a niektóre z nich dokonały tego bez konsultacji z pracownikami. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że korzystanie z takiego oprogramowania zostałoby uznane za naruszenie unijnych przepisów dotyczących prywatności, gdyby pracownicy zaskarżyli je do sądu – mówi ekspertka ETUI.

- Praca powinna opierać się na zaufaniu między pracownikiem a pracodawcą.

- Powinna to być relacja przynosząca obopólne korzyści. Szpiegowanie, monitorowanie każdej minuty czyjegoś życia w pracy, tego, jakie strony internetowe odwiedza, co robi, a czego nie, nie jest sposobem budowania takiej relacji. Poza względami prawnymi chodzi tu o to, w jakim świecie chcemy żyć - zaznacza.

Programy do monitorowania pracowników i ich opisy ze strony producentów:

Isaak:

"Ponieważ nie zawsze można polegać na ankietach w zakresie pełnej przejrzystości, stworzyliśmy Isaak, sztuczną inteligencję, która pracuje przez całą dobę, aby dostarczyć Ci niezbędnych informacji do przekształcenia dobrego samopoczucia w Twojej firmie, bez konieczności ręcznego wprowadzania danych".

Time Doctor, "Inteligentny tracker czasu pracy pracowników":

"Zrzuty ekranu monitorów pracowników mogą być wykonywane w dowolnym określonym przez Ciebie odstępie czasu (lub wyłączone). Monitoruj dokładnie, co i jak robi Twój zespół. Zidentyfikuj marnowanie czasu, rozproszenie uwagi i nieefektywność.

Zrzuty ekranu są wykonywane tylko wtedy, gdy członkowie zespołu wskazują, że pracują, aby wyeliminować obawy o prywatność."

"Pracownicy otrzymują wyskakujące powiadomienia, jeśli siedzą bezczynnie przez zbyt długi czas lub jeśli zabłądzą na aplikację lub stronę internetową niezwiązaną z pracą. Wizyta na Reddit zostaje przerwana przez wyskakujące okienko z pytaniem "Czy nadal pracujesz?".

ActivTrack:

"Trzymaj rękę na pulsie, jeśli chodzi o dostępność i zaangażowanie Twojego zespołu w nowoczesnym miejscu pracy - hybrydowym i zdalnym. Sprawdzaj, co dzieje się z Twoim zespołem, nie przerywając mu, kiedy jest 'w ruchu'".