Informacja z plenarnego posiedzenia Rady Dialogu Społecznego 09.12.2021

9 grudnia br. odbyło się posiedzenie plenarne Rady Dialogu Społecznego. Podczas spotkania strona rządowa przedstawiła informację rządu nt. polityki energetycznej Polski w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu, pakietu „Fit for 55” i deklaracji wynikających z tegorocznego szczytu COP26.
Głosowaniu poddano ponadto uchwałę nr 103 strony pracowników i strony pracodawców Rady Dialogu Społecznego w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz uchwały – Prawo ochrony środowiska. Przedmiotowa ustawa została przyjęta.

Zgodnie z założeniami rządowymi, przedstawionymi przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Adam Guibourgé-Czetwertyński, zasadniczym założeniem strategii klimatycznej jest wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w Europie. Cel ten jest spójny z polityką energetyczną Polski, przy czym należy podkreślić specyfikę uwarunkowań krajowych, warunkującą postrzeganie przez Polskę celów unijnych jako zbyt ambitnych i realizowanych w zbyt krótkim czasie. Rząd zdając sobie sprawę z tych uwarunkowań, tłumaczy w Brukseli specyfikę polskiego ciepłownictwa i brak adekwatności celów transformacji energetycznej UE do realiów systemu energetycznego w Polsce. Minister Guibourgé-Czetwertyński zastrzegł, że w skład pakietu działań UE wchodzą inicjatywy, mające negatywne implikacje dla gospodarki polskiej, które polski rząd będzie blokował. Według przedstawionej informacji, podczas ostatniego szczytu COP26, prezydencja brytyjska kontynuowała dyskurs rozpoczęty przez Polskę podczas szczytu COP w 2020 r. w Katowicach – deklarację podkreślające sprawiedliwą transformację. Jak podsumował minister, w kontekście wewnętrznego, krajowego procesu transformacji, kluczowy będzie równoległy rozwój w inwestycje w nowe moce energetyczne, i dopóki nowe moce nie powstaną, rząd nie będzie zmierzał do zamykania istniejących mocy opartych na źródłach kopalnych.

Z kolei w opinii Ministerstwa Aktywów Państwowych, przedstawionej przez sekretarza stanu Macieja Małeckiego, podkreślono, że transformacja energetyczna musi się odbyć w sposób sprawiedliwy. Takie podejście wynika z faktu, że Polska nie znajduje się w równej pozycji wobec rozwiniętych zachodnich państw Unii, które budowały swoje nowoczesne moce wytwórcze na innych źródłach, niż węgiel. Tymczasem w Polsce energetyka oparta jest w 70% na węglu kamiennym i brunatnym, co wynikało z uwarunkowań gospodarki komunistycznej. Jak zauważył minister Małecki, transformacja nie może odbywać się bez uwzględnienia stanu, w którym Polska się aktualnie znajduje, kosztem portfeli Polaków oraz konkurencyjności polskiej gospodarki. Spółki Skarbu Państwa dokonują zwiększonego wysiłku inwestycyjnego we wszystkich obszarach, w których w grę wchodzą projekty spełniające cele klimatyczne. Rozwiązania UE nie mogą uderzać w Polską gospodarkę, polskie firmy, polskie miejsca pracy.

W opinii strony zarówno pracodawców, jak i strony związkowej, prognozowana ocena rządu dotycząca transformacji energetycznej Polski pozostała fragmentaryczna i nie zawiera kluczowych analiz dla zarówno kluczowych gałęzi gospodarki, jak i efektywnego kalendarza działań. W przedstawionych informacjach brakowało tak istotnych wskaźników, jak horyzontalnej strategii transformacji polskiego przemysłu, strategii negocjacyjnej rządu wobec programu Fit for 55, czy wybranych kierunkowych kwestii, jak wybór strategicznego paliwa przejściowego. Według partnerów społecznych, pakiet rządowych działań transformacyjnych nie był konsultowany społecznie, ponadto powinny zostać dokonane przekrojowe analizy, jakie skutki ekonomiczno-społeczne wynikają z programu Europejski Zielony Ład oraz Fit for 55. Czy polski rząd przeprowadził już taka analizę dla całej polskiej gospodarki? W jaki sposób zostanie zrealizowana podpisana w tym roku umowa społeczna dla górnictwa? Zwrócono uwagę na konieczny udział partnerów społecznych w dyskusji i procesach przebranżowieniu sektora górniczego. Odnotowano brak analizy rządowej wpływu transformacji sektora energetycznego na kwestie ochrony środowiska oraz dobrostan i zdrowie ludzi.

Jak zauważył przewodniczący RDS, Andrzej Radzikowski, dotychczasowy styl konsultacji rządowych w debatowanych kwestiach na forum RDS wywołuje nieuzasadniony niepokój – strona społeczna zgłasza bardzo wiele uwag pod kątem prowadzenia dialogu społecznego. W ocenie przewodniczącego, aktualna edycja dokumentu „Polityka Energetyczna Polski” jest w świetle rzeczywistości już przestarzała, i pojawia się uzasadnione pytanie, czy nie powinna ona zostać zrewidowana? Ponadto zauważalny jest brak konsekwencji we wprowadzaniu OZE (m.in. poprzez najnowsze inicjatywy rządowe w obszarze energii fotowoltaicznej), co prowadzi do paradoksu – to zwiększenie udziału OZE w miksie energetycznym powoduje zmniejszenie opłat środowiskowych za wydobycie węgla.

Rada zaaprobowała kontynuację przedmiotowej debaty ze stroną rządową na styczeń 2022 r.

Jak podkreślił przewodniczący Radzikowski, posiedzenie RDS na początku 2022 r. może się odbyć z udziałem Prezydenta RP, który zadeklarował swą gotowość do udziału w spotkaniu RDS w tym terminie.

RK