W dniu 15 grudnia 2020 roku odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki i Systemu Ekonomicznego OPZZ. Posiedzenie Komisji zrealizowano w formie videokonferencji, poprzez program ZOOM.

Członkowie Komisji zaakceptowali proponowany w zaproszeniu na Komisję porządek obrad Komisji:

• Omówienie aktualnej sytuacji w przemyśle obronnym, przemyśle lekkim oraz w hutnictwie.
• Omówienie sytuacji w gospodarce morskiej i przemyśle stoczniowym.
• Omówienie funkcjonowania instrumentów wsparcia zawartych w tzw. Tarczach antykryzysowych pod kątem ewentualnych zmian m.in. postojowego.
• Omówienie planu pracy Komisji na 2021 rok.
• Sprawy różne.

Posiedzenie poprowadził przewodniczący Komisji, Zygmunt Mierzejewski. Przewodniczący Komisji podsumował dwa lata działalności Komisji Gospodarki i Systemu Ekonomicznego OPZZ. W posiedzeniu Komisji wzięli udział wiceprzewodniczący OPZZ, Piotr Ostrowski oraz Sebastian Koćwin. Wiceprzewodniczący OPZZ, Piotr Ostrowski, poinformował o bieżącej pracy OPZZ z uwzględnieniem Rady Dialogu Społecznego. W Radzie rozpoczęła się dyskusja nad umową społeczną, która miałaby obejmować zagadnienia z obszaru gospodarczego i społecznego. Członkowie Komisji wymienili uwagi dotyczące tematyki umowy i warunków powodzenia jej realizacji wskazując, że fundamentem porozumienia powinno być przywrócenie efektywnego dialogu społecznego w RDS oraz w Trójstronnych Zespołach branżowych.

Komisja dyskutowała o aktualnej sytuacji w przemyśle obronnym, przemyśle lekkim oraz w hutnictwie. Kondycję przedsiębiorstw sektora obronnego, ze szczególnym uwzględnieniem Polskiej Grupy Zbrojeniowej, oraz dialogu społecznego przedstawił przewodniczący Związku Zawodowego Przemysłu Elektromaszynowego, Stanisław Janas. Wskazał, między innymi, na brak realizacji przez rząd strategii na rzecz sektora obronnego. Polityka kadrowa i finansowa w przedsiębiorstwach także szkodzi inwestycjom i zmniejsza potencjał ich działalności. Przez to, oraz przez brak adekwatnych nakładów na planowanie i projektowanie, w kolejnych latach sektor obronny będzie miał problem z pozyskaniem zamówień. W ocenie przewodniczącego Stanisława Janasa konieczna jest realizacja umów off set’owych i nie powinno się z nich rezygnować przy zawieraniu nowych umów. Polityka przedsiębiorstw sektora obronnego przekłada się na gorszą sytuację rodzimych stoczni, które nie otrzymują zamówień z tego sektora bądź ich wielkość jest zbyt mała. Powyższe budzi zaniepokojenie zwłaszcza, że sektor obronny z powodzeniem rozwija się w innych państwach, budując tym samym ich przewagę konkurencyjną oraz innowacyjność. W ocenie związków zawodowych z tego sektora konieczny jest wręcz program odbudowy przemysłu obronnego. Niestety problemy poruszane przez związki zawodowe na Trójstronnym Zespole branżowym nie są rozwiązywane a dialog, choć jest prowadzony, nie przynosi jednak rezultatów. W związku z tym, członkowie Komisji zgodzili się, że konieczna jest interwencja w sprawie sytuacji w sektorze obronnym przez OPZZ, w tym na forum RDS.

Komisja poświęciła także swoją uwagę kondycji sektora stoczniowego. Informacjami w tym zakresie podzielili się przewodniczący Wolnego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Morskiej, Adam Liszczewski, oraz przewodniczący Federacji Związków Zawodowych Marynarzy i Rybaków, Jacek Dubiński. W tym sektorze także brakuje dialogu społecznego a potencjał stoczni nie jest wykorzystywany, brakuje zarządzania ze strony państwa. Przez to perspektywy działalności stoczniowej w kolejnych latach są słabe. Wspomniany brak stabilnych zamówień z sektora obronnego powoduje, że sytuacja nie jest korzystna dla utrzymania i rozwoju stoczni. Flota jest przestarzała i wymagająca inwestycji w nowe jednostki. Potencjał przedsiębiorstw, ten trwały oraz osobowy, w tym specjalistów z zespołów projektowych, został w ostatnich latach utracony, Specjaliści z branży z łatwością znajdują zatrudnienie za granicą. Warunki zatrudnienia, w tym poziom wynagrodzeń oraz proponowana alokacja niektórych pracowników do innych przedsiębiorstw niż zostali zatrudnieni, wywołują niepokój społeczny. W ocenie przewodniczących, w przemyśle stoczniowym także potrzebny jest rządowy program odbudowy. Niestety dialog społeczny w tym obszarze nie przynosi pokładanych w nim nadziei.

Uczestniczący w posiedzeniu przewodniczący Federacji Związków Zawodowych Metalowców i Hutników, Mirosław Grzybek, potwierdził trudną sytuację przedsiębiorstw działających w przemyśle oraz brak efektywnej komunikacji z rządem w sprawie problemów poszczególnych przedsiębiorstw. Wskazał na sytuację w hutnictwie, w tym na proces powolnego wygaszania działalności w hutach na przykładzie pieca w ArcelorMittal w Krakowie. O trudnej sytuacji w hutnictwie mówił też Henryk Jarczok – Szef Sekcji hutniczej Związku Zawodowego Inżynierów i Techników.

Sytuacja nie jest także pozytywna w sektorze energetycznym. Pan Mariusz Kamiński z MNSZZP Zespołu Elektrowni "Dolna Odra" wskazał na liczne procedury sporu zbiorowego wszczęte w spółkach z tego sektora. Niepokój społeczny wywołują decyzje rządu w sprawie polityki klimatycznej w kolejnych latach w związku z zobowiązaniami unijnymi. Kryzys dialogu społecznego w sektorze energetycznym pogarsza akcja informacyjna budująca negatywny i nieprawdziwy obraz działających tam związków zawodowych.

Przewodnicząca Federacji Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych Przemysłu Lekkiego, Wiesława Licha, przedstawiła informację o kondycji przedsiębiorstw z tego sektora gospodarki. Już przed pandemią sytuacja płacowa pracowników przemysłu lekkiego była niekorzystna, w zależności od rodzaju działalności średnia zarobków wahała się między 63% a 77% średniego wynagrodzenia. W czasie pandemii wiele zakładów pracy zmniejszyło wymiar czasu pracy i ograniczyło wynagrodzenia przez co wielu pracowników otrzymywało płacę na poziomie minimalnego wynagrodzenia a często także poniżej poziomu płacy minimalnej. Posiłkowano się szyciem maseczek ochronnych, obecnie jednak perspektywy dla tego sektora są niepewne, pracownicy obawiają się utraty miejsc pracy.

Prezydent Konfederacji Kolejowych Związków Zawodowych a zarazem przewodniczący Zespołu problemowego RDS ds. polityki gospodarczej i rynku pracy, Leszek Miętek odniósł się do informacji o sytuacji w poszczególnych branżach gospodarki i wskazał na działania realizowane przez Zespół problemowy. Skomentował stan dialogu społecznego w kraju i prace nad stworzeniem umowy społecznej. Zadeklarował, wobec braku prac Trójstronnych Zespołów branżowych, jest otwarty na prace w sprawach poruszonych na Komisji w ramach prowadzonego Zespołu problemowego RDS.

W obszarze funkcjonowania tzw. tarcz antykryzysowych Komisja zapoznała się z propozycjami nowych regulacji związanych z formalną organizacją pracy związków zawodowych. Członkowie Komisji omówili także plan pracy Komisji w 2021 roku.

przygotowała: Katarzyna Pietrzak,

Wydział Polityki Gospodarczej i Funduszy Strukturalnych OPZZ, 15 grudnia 2020 r.