Corocznie, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych przekazuje do Państwowej Inspekcji Pracy nasze związkowe propozycje do Programu działania inspekcji. W 2023 roku sugestie organizacji członkowskich zrzeszonych w OPZZ koncentrują się wokół bieżących wyzwań kontrolnych i prewencyjnych, zarówno o charakterze ogólnym, jak i właściwym dla danej branży.

Istotne dla OPZZ obszary działań kontrolnych dotyczą w szczególności terminowego wypłacania wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy, w tym przestrzegania przepisów odnośnie wypłaty minimalnej stawki godzinowej oraz prawidłowości nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy. To wciąż najczęściej występujące nieprawidłowości w zakresie prawnej ochrony pracy. W naszej ocenie kontrole powinny być także zintensyfikowane w zakresie czasu pracy oraz prawidłowości wykorzystywania urlopów wypoczynkowych. Dla działalności związkowej niezwykle istotne są kwestie przestrzegania przez pracodawców prawa wewnątrzzakładowego (regulaminy pracy i wynagradzania, uzgodnień i konsultacji z zakładowymi organizacjami związkowymi) oraz równego traktowania osób pełniących funkcje związkowe i niedyskryminacji pracowników ze względu na działalność związkową. Corocznie we wnioskach kierowanych do inspekcji pracy przypominamy o konieczności realizacji art. 29 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie współdziałania inspektora pracy ze związkami zawodowymi i społeczną inspekcją pracy w toku wykonywania czynności kontrolnych w zakładzie pracy. Stale kierowanymi przez nas wnioskami do PIP są także te dotyczące mobbingu zgłaszanego w skargach pracowników, legalności zatrudnienia (zarówno cudzoziemców, jak i obywateli polskich) oraz przestrzegania prawa w zakresie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Z uwagi na ostatni obszar warto przypomnieć, że wciąż wiele nieprawidłowości dotyczy braku uzgodnienia regulaminów ze związkami zawodowymi czy też wydatkowania środków z funduszu na cele inne niż w ustawie.

W działaniach kontrolnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, dla OPZZ w 2023 roku priorytetem jest kontrolowanie: prawidłowości sporządzania dokumentacji w zakresie oceny ryzyka zawodowego i zaopatrzania pracowników w środki ochrony indywidualnej, egzekwowania realizacji działań profilaktycznych wynikających z protokołów powypadkowych oraz prawidłowości funkcjonowania służby bhp w zakładzie pracy. W naszej ocenie inspektorzy pracy powinni także zwrócić uwagę na obowiązek informowania pracowników przez pracodawcę o czynnikach szkodliwych w środowisku pracy (hałas, czynniki biologiczne, stres) występujących na określonym stanowisku pracy oraz sposobach im przeciwdziałania (ocena ryzyka zawodowego).

Specyfika branżowa wymaga szczególnego i eksperckiego podejścia do zagadnień kontrolnych przez inspektorów pracy. Przykładowo, dla sektora ochrony zdrowia istotne jest zintensyfikowanie kontroli w zakresie przestrzegania czasu pracy osób zatrudnionych w ramach umów cywilnoprawnych, zatrudnienia na kilku etatach w ramach tej samej doby pracowniczej, a także realizacja ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych. W branży budowlanej za konieczne uznaliśmy zwiększenie liczby kontroli budów w zakresie przestrzegania rozporządzenia dotyczącego bezpieczeństwa pracy operatorów żurawi wieżowych, kontrolę budów odnośnie umów zawieranych z pracownikami, legalności zatrudnienia i przestrzegania przepisów bhp w stosunku do osób pracujących na innej podstawie niż stosunek pracy, wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, otrzymywania przez pracowników napojów oraz posiłków regeneracyjnych. W branży oświatowej wciąż aktualne są kontrole przestrzegania czasu pracy i wypłaty wynagrodzeń nauczycieli w szkołach i placówkach oświatowych oraz te związane z nawiązywaniem umów o pracę z nauczycielami. Choć wypadkowość w górnictwie maleje, w zakresie bezpieczeństwa pracy, jak i prawnej ochrony pracy za istotne uznaliśmy kontrole związane ze stanem wyrobisk na trasie przejazdu i przejścia załogi do i z miejsca pracy (drogi dojścia, oświetlenie, rozlewiska), przestrzegania norm czasu pracy, ze szczególnym uwzględnieniem odpoczynku dobowego i tygodniowego oraz zatrudniania pracowników na tożsamych stanowiskach.

OPZZ zaproponowało ponadto liczne inicjatywy w obszarze działalności prewencyjnej do realizacji przez inspekcję pracy w 2023 r. Szczególnie ważne są dla nas: zorganizowanie kampanii informacyjnej na temat przepisów bezpieczeństwa pracy wobec zatrudnionych nieobjętych przepisami Kodeksu pracy oraz zintensyfikowanie działalności szkoleniowej kierowanej do organizacji związkowych OPZZ (zwiększenie liczby materiałów promujących tematykę bezpieczeństwa pracy i prawa pracy dostępnych dla związków zawodowych w siedzibach Okręgowych Inspektoratów Pracy oraz zwiększenia liczby dostępnych dla nas szkoleń).

Pismo z postulatami OPZZ zostało przekazane do Głównego Inspektora Pracy. 

Renata Górna, OPZZ