Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych otrzymało do konsultacji projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (UD314). OPZZ od 2010 roku zabiega o wprowadzenie zmian w ustawie o emeryturach pomostowych, dotyczących m.in. warunków uzyskania prawa do emerytury pomostowej. Z satysfakcją stwierdzamy, że przedłożony do konsultacji projekt ustawy jest zgodny z częścią naszych oczekiwań reformy przedmiotowej ustawy i zasługuje na poparcie.

Jak słusznie zauważają autorzy przedłożonego do opinii projektu, pierwszy istotny problem, jaki pojawił się w stosowaniu ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 r. był związany z realizacją w praktyce warunku ustawowego nabycia prawa do emerytury pomostowej określonego w art. 4 pkt. 7 ustawy o emeryturach pomostowych, tj. niepozostawania przez ubezpieczonego w stosunku pracy. Wymóg określony w pkt. 7 prowadził do sytuacji, w których osoby rozwiązywały stosunek pracy i ubiegały się o emeryturę pomostową, po czym okazywało się, że nie spełniają wszystkich kryteriów do uzyskania świadczenia. W związku z tym emerytura pomostowa nie mogła im zostać przyznana, a jednocześnie pozostawały bez zatrudnienia w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Dotychczasowe działania podjęte przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w celu rozwiązania tego problemu, takie jak wydanie „Informacji dotyczącej realizacji przez ZUS emerytur pomostowych” z dnia 24 lutego 2020, okazały się nieskuteczne.

Mając powyższe na uwadze, zdecydowano się na zaproponowanie uchylenia przesłanki nabycia prawa do emerytury pomostowej, o której mowa w art. 4 pkt 7 ustawy o emeryturach pomostowych. Stoimy na stanowisku, że taka zmiana pozwoli uniknąć sytuacji, w których osoby rozwiązujące stosunek pracy i ubiegające się o świadczenie dowiadują się, że nie spełniają wszystkich kryteriów do uzyskania świadczenia, w związku z czym świadczenie nie może im zostać przyznane, a jednocześnie pozostają bez zatrudnienia w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Przedłożony do konsultacji projekt ustawy zawiera ponadto rozwiązania, które umożliwią Państwowej Inspekcji Pracy merytoryczną ocenę procesu kwalifikowania przez pracodawcę wykonywanych u niego prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze według kryteriów wskazanych w art. 3 ust. 1-3 ustawy o emeryturach pomostowych. Zmiany te pozwolą na efektywne rozwiązanie sporów dotyczących charakteru poszczególnych stanowisk, a także zapobiegną przypadkom formalnego zmieniania nazw stanowisk tylko w celu uniknięcia przez pracodawcę opłacania składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Jednocześnie zwracamy uwagę na potrzebę podjęcia prac legislacyjnych zmierzających do likwidacji wygasającego charakteru emerytur pomostowych. W aktualnym stanie prawnym jednym z podstawowych warunków uzyskania emerytury pomostowej jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Warunek ten powoduje, że system emerytur pomostowych ma charakter wygasający i osoby młode, które wkroczyły na rynek pracy oraz podjęły pracę w warunkach szkodliwych po 1 stycznia 1999 r., nie spełniają jednej z przesłanek uzyskania możliwości przejścia na emeryturę pomostową. Jest to w ocenie OPZZ niesprawiedliwe różnicowanie osób świadczących pracę w warunkach szkodliwych w zależności od momentu podjęcia pracy. Osoby młode odprowadzają składki na Fundusz Emerytur Pomostowych, a więc powinny mieć możliwość skorzystania z wypłacanych z Funduszu świadczeń.

KD, Wydział Polityki Społecznej, Rynku Pracy, Ubezpieczeń i Zdrowia OPZZ