Strona główna
Ustawa z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 18 września 2021 r., wprowadziła tak poważne, niekorzystne zmiany, jak odebranie prawa do ponownego przeliczania podstawy wymiaru świadczeń obliczanych na podstawie art. 15 zmienianej ustawy emerytalnej oraz odebranie prawa do ponownego ustalanie wysokości emerytury dla osób kontynuujących zatrudnienie, a także zmiana w zakresie częstotliwości zgłaszania wniosków o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez emerytów kontynuujących aktywność zawodową. Wprowadzono ponadto zmiany w zakresie prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. OPZZ sprzeciwiało się wejściu w życie tych propozycji.
- Odebranie prawa do ponownego przeliczania podstawy wymiaru świadczeń obliczanych na podstawie art. 15 ustawy o sus oraz odebranie prawa do ponownego ustalanie wysokości emerytury dla osób kontynuujących zatrudnienie
Wyżej wymienioną ustawą uchylono art. 110 i 110a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zmiany uzasadniano zamiarem wprowadzenia równego traktowania emerytów z tzw. starego i nowego systemu. Choć pozornie uzasadnienie wydawało się logiczne, to nie wzięto w nim pod uwagę sposobu wyliczania wysokości emerytury w starym i nowym systemie. Do 31 grudnia 1998 roku ZUS pobierał składki emerytalne i rentowe od całości zarobków, natomiast podczas obliczania wysokości emerytur stosowano ograniczenie wskaźnika do 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek do 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
OPZZ wnioskował o utrzymanie art. 110a, który został wprowadzony w celu zrekompensowania zaniżonych emerytur osobom odprowadzającym składki od przychodów ponad trzydziestokrotność średniego miesięcznego wynagrodzenia. W pkt. 10 uzasadnienia do projektu ustawy twierdzono, że „przepis art. 110a, który wszedł w życie z dniem 1 maja 2015 r. miał charakter przejściowy i osoby, które chciały z niego skorzystać, już to zrobiły. Przepis ten ma również charakter incydentalny, jednorazowy, więc dalsze utrzymywanie przepisu jest zbyteczne”. Trudno nie zgodzić się ze stwierdzeniem, że przepis ten miał charakter incydentalny, natomiast OPZZ nie zgadza się z tym, że wszystkie osoby, które chciały z niego skorzystać, już to uczyniły. Wielu pracowników przechodzących obecnie na emeryturę ma możliwość skorzystania z art. 110a ustawy. Wykreślenie przepisu oznacza nierówne traktowanie emerytów w zależności od momentu przejścia na emeryturę.
- Ujednolicenie przepisów w zakresie częstotliwości zgłaszania wniosków o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez emerytów kontynuujących aktywność zawodową/
Omawianą ustawą zmodyfikowano ponadto przepis art. 113 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskutek czego ograniczono możliwość składania wniosku 1 raz w roku. Oznacza to, że w przypadku kontynuowaniu zatrudnienia, wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez emerytów kontynuujących aktywność zawodową przeliczenie świadczenia będzie można złożyć po upływie roku kalendarzowego. Spowoduje to zrównanie przepisów w tym zakresie w nowym systemie emerytalnym i w starym, w którym możliwość składania wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia z doliczeniem okresów składkowych lub nieskładkowych nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, a zatem 4 razy w roku.
OPZZ stało na stanowisku, że ujednolicenie przepisów w zakresie częstotliwości zgłaszania wniosków o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez emerytów kontynuujących aktywność zawodową jest dopuszczalne tylko pod warunkiem, że możliwość składania wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia z doliczeniem okresów składkowych lub nieskładkowych nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, a zatem 4 razy w roku, powinna zostać utrzymana w odniesieniu do starego systemu emerytalnego, a ponadto rozciągnięta na nowy system emerytalny. Propozycja projektodawcy polega na ujednoliceniu sytuacji obu grup wedle zasady „równania w dół”, podczas gdy w ocenie OPZZ przepisy powinny być ujednolicane wedle korzystniejszej dla świadczeniobiorców zasady ujednolicania wyższych standardów.
- Zmiany w zakresie prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.
Analizowaną ustawą ustalono również nowe zasady zliczania okresów niezdolności do pracy do jednego okresu zasiłkowego. W wyniku zmian będą do niego zaliczone zarówno okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niezdolności do pracy, które zaistniały przed lub po przerwie, jeżeli przerwa ta jest nie dłuższa niż 60 dni i jeżeli niezdolność ta nie występuje w okresie ciąży. Nie zmieniono natomiast długości okresu zasiłkowego przysługującego w okresie ubezpieczenia – wynosi on nadal co do zasady 182 dni (270 w przypadku niezdolności zaistniałej w okresie ciąży i w przypadku gruźlicy). Skróceniu uległ okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia – przyjęto, że nie będzie on dłuższy niż 91 dni.
Załącznik:
Opinia OPZZ ws. nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
O sprawie pisaliśmy wcześniej w artykułach:
Wydział Polityki Społecznej, Rynku Pracy, Ubezpieczeń i Zdrowia OPZZ
