Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych od 2010 r. nieprzerwanie zabiega o wprowadzenie emerytur stażowych. Projekt OPZZ w tej sprawie, pod którym zebraliśmy niemal 800 tys. podpisów, był już dwukrotnie prezentowany w Sejmie (22 lipca 2010 r. i 29 lutego 2012 r.), nie uzyskując jednak poparcia większości parlamentarnej. Projekty ustawy w sprawie emerytur stażowych złożyły również, w 2020 r., w porozumieniu z OPZZ, Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy oraz Klub Parlamentarny PSL-Kukiz’15. Z kolei w 2021 r. został złożony w Sejmie projekt obywatelski ustawy (30 września 2021 r.) oraz projekt prezydencki (13 grudnia 2021).

Oprac. Wydział Polityki Społecznej, Rynku Pracy, Ubezpieczeń i Zdrowia OPZZ

Czym się różnią? Sprawdźmy!

WYMAGANY MINIMALNY STAŻ UBEZPIECZENIOWY

Projekt OPZZ

OPZZ stoi na stanowisku, że uzyskanie prawo do emerytury stażowej powinno przysługiwać pod warunkiem wykazania się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym 35 lat w przypadku kobiet oraz 40 lat w przypadku mężczyzn.

Projekt obywatelski

Przedmiotowy projekt ustawy, tak jak projekt OPZZ, zakłada uzależnienie uzyskania prawa do emerytury stażowej od wykazania się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym w przypadku kobiet 35 lat oraz w przypadku mężczyzn 40 lat.

Projekt prezydencki

Przedmiotowy projekt ustawy w odróżnieniu od projektów OPZZ oraz obywatelskiego zakłada uzależnienie uzyskania prawa do emerytury stażowej od wykazania się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym w przypadku kobiet 39 lat oraz w przypadku mężczyzn 44 lata.

WYMAGANY MINIMALNY KAPITAŁ EMERYTALNY

Projekt OPZZ

OPZZ nie zakłada uzależnienia uzyskania prawa do emerytury stażowej od zgromadzenia na koncie ubezpieczonego określonej ilości środków.

Projekt obywatelski

Przedmiotowy projekt ustawy, w odróżnieniu od projektu OPZZ, zakłada uzależnienie uzyskania prawa do emerytury stażowej od zgromadzenia na koncie ubezpieczonego środków wystarczających do wypłaty najniższego świadczenia emerytalnego, o którym mowa w art. 85 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Projekt prezydencki

Przedmiotowy projekt ustawy, w odróżnieniu od projektu OPZZ i podobnie jak projekt obywatelski, zakłada uzależnienie uzyskania prawa do emerytury stażowej od zgromadzenia na koncie ubezpieczonego środków wystarczających do wypłaty najniższego świadczenia emerytalnego, o którym mowa w art. 85 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

ZAWIESZENIE BĄDŹ ZMNIEJSZENIE EMERYTURY STAŻOWEJ

Projekt OPZZ

Projekt OPZZ nie zakłada zawieszenia bądź zmniejszenia emerytury stażowej w przypadku osiągnięcia określonego przychodu.

Projekt obywatelski

Przedmiotowy projekt zakłada, że prawo do emerytury stażowej ulegałoby zawieszeniu w przypadku osiągnięcia przychodu w kwocie wyższej niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W przypadku osiągnięcia przychodu w granicach 70-130%. przeciętnego wynagrodzenia świadczenie ulegałoby pomniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia. Przeliczenie odbywałoby się raz na kwartał.

Projekt prezydencki

Przedmiotowy projekt nie zakłada zawieszenia bądź zmniejszenia emerytury stażowej w przypadku osiągnięcia określonego przychodu.

EMERYTURA STAŻOWA DLA ROLNIKÓW

Projekt OPZZ

Projekt OPZZ nie przewiduje ustanowienia prawa do przejścia na emeryturę stażową przez rolników.

Projekt obywatelski

Przedmiotowy projekt ustawy przewiduje możliwość przejścia na emeryturę stażową przez rolników legitymujących się stażem ubezpieczeniowym wynoszącym 35 lat dla kobiet i 40 lata dla mężczyzn.

Projekt prezydencki

Przedmiotowy projekt ustawy przewiduje możliwość przejścia na emeryturę stażową przez rolników legitymujących się stażem ubezpieczeniowym wynoszącym 39 lat dla kobiet i 44 lata dla mężczyzn.

EMERYTURA STAŻOWA A OTWARTE FUNDUSZE EMERYTALNE (OFE)

Zarówno w projekcie OPZZ, obywatelskim jak i prezydenckim przewidziano, że emerytura stażowa będzie przysługiwać pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa. Rozwiązanie takie funkcjonuje w systemie emerytalnym w przypadku emerytur w związku z pracą w szczególnych warunkach (art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

LICZBA UPRAWNIONYCH I SKUTKI FINANSOWE

Projekt OPZZ

Liczba osób uprawnionych do skorzystania z emerytury stażowej na zasadach proponowanych przez OPZZ została oszacowana następująco: 2021 r. – 570,2 tys. korzystających, 2022 r. – 100,4 tys. korzystających, lata 2022–2026 – 91-100 tys. korzystających rocznie, lata 2027-2035 – 78-86 tys. korzystających rocznie, lata 2036-2039 – 65–74 tys. korzystających rocznie, rok 2040 – 59 tys. korzystających. W pierwszym roku wprowadzenia emerytur stażowych w wariancie OPZZ dodatkowe wydatki FUS oszacowano na 8,49 mld zł. W następnych latach wydatki corocznie będą malały.

Projekt obywatelski

Skutki finansowe wprowadzenia emerytury stażowej na zasadach przewidzianych w projekcie obywatelskim zostały wyliczone w dwóch wariantach, w których z nowego świadczenia skorzystałoby 50 proc. i 100 proc. uprawnionych.

W wariancie pierwszym (50 proc.) w pierwszym pełnym roku obowiązywania projektowanej regulacji wydatki na świadczenia emerytalne uległyby zwiększeniu o kwotę 4,1 mld zł, a w kolejnych latach odpowiednio o 7,2 mld zł (w drugim roku obowiązywania), 6,5 mld (w trzecim roku obowiązywania), 5,9 mld zł (w czwartym roku obowiązywania) i 5,2 mld zł (w piątym roku obowiązywania). W tym samym wariancie wpływy ze składek uległyby zmniejszeniu o odpowiednio 2 mld zł (w pierwszym roku obowiązywania), 3,6 mld zł (w drugim i trzecim roku obowiązywania), 3,7 mld zł (w czwartym roku obowiązywania), 3,6 mld zł (w piątym roku obowiązywania).

Przy założeniu, że z prawa do emerytury stażowej skorzystałyby wszystkie osoby uprawnione (wariant 100 proc.) wydatki na świadczenia emerytalne wzrosłyby kolejno o 8,2 mld zł (w pierwszym roku obowiązywania ustawy), 14,4 mld zł (w drugim roku obowiązywania ustawy), 13,1 mld zł (w trzecim roku obowiązywania ustawy.), 11,8 mld zł (w czwartym roku obowiązywania ustawy) i 10,3 mld zł (w piątym roku obowiązywania ustawy) a wpływy ze składek uległyby zmniejszeniu o 4 mld zł (w pierwszym roku obowiązywania ustawy.), 7,3 mld zł (w drugim, trzecim i czwartym roku obowiązywania ustawy) i 7,2 mld zł (w piątym roku obowiązywania ustawy).

Powyższe szacunki nie uwzględniają kosztów wprowadzenia emerytur stażowych w systemie rolniczego ubezpieczenia społecznego.

Projekt prezydencki

Liczba osób korzystających do skorzystania z emerytury stażowej na zasadach proponowanych przez Prezydenta to w 2023 r. 156,7 tys. osób oraz 26,7–29,5 tys. osób rocznie w latach 2024–2036. Skutki finansowe wprowadzenia emerytury stażowej na zasadach przewidzianych w projekcie prezydenckim, przy założeniu, że 100 proc. uprawnionych skorzysta z projektowanego rozwiązania, to wzrost wydatków z FUS o 2,47 mld zł w 2023 r. oraz 4,4 mld w 2024 r., a następnie wydatki będą corocznie malały.