9 kwietnia 2020, po trzydniowych i wielokrotnie przerywanych obradach, ministrowie finansów państw członkowskich przyjęli kompromisowe rozwiązania dotyczące pomocy finansowej przeznaczonej na walkę z pandemią COVID-19. Ministrowie zaakceptowali propozycję Komisji Europejskiej dotycząca instrumentu mającego na celu przeciwdziałanie bezrobociu (SURE) poprzez zapewnienie pomocy finansowej państwom członkowskim w formie przystępnych pożyczek przeznaczonych na pokrycie wydatków związanych z dofinasowaniem ograniczonego czasu pracy i przestoju ekonomicznego. Więcej informacji o tej inicjatywie tutaj: https://www.opzz.org.pl/aktualnosci/swiat/komisja-europejska-przygotowala-100-miliardow-euro-na-ochrone-miejsc-pracy-w-europie.

Projekt wysunięty przez niektóre kraje członkowskie w tym Europejską Konfederację Związków Zawodowych (EKZZ) umożliwiający emisję tak zwanych obligacji koronowych w związku ze sprzeciwem Niemiec, Holandii i Finlandii nie znalazł się we wspólnym oświadczeniu wydanym po zakończeniu spotkania.

We wspólnym oświadczeniu zamiast tego czytamy o rozpoczęciu pracy nad „Funduszem na Rzecz Odbudowy”, który ma przygotować i wspierać gospodarczą odbudowę oraz zapewnić solidarności z najbardziej dotkniętymi państwami członkowskimi (w domyśle Włochami i Hiszpanią). Fundusz byłby tymczasowy, ukierunkowany i współmierny z nadzwyczajnymi kosztami kryzysu, pomagając rozłożyć ich wydatki w czasie. Oświadczenie stwierdza, że państwa członkowskie rozważą prawne i praktyczne aspekty tego funduszu w tym jego relacji do budżetu EU oraz źródeł jego finansowania i innowacyjnych instrumentów finansowych, zgodnych z traktatami UE. Warto podkreślić sformułowanie „innowacyjne instrumenty finansowe”, które w języku unijnej dyplomacji oznacza rozwiązanie kompromisowe w stosunku do inicjatywy obligacji koronowych i sugeruje, że państwa członkowskie nie wykluczają w przyszłości wspólnej emisji tych dłużnych instrumentów finansowych. Zapewne jednak w związku z negatywnymi emocjami związanymi z obligacjami wśród krajów Europy Północnej, jeśli zostaną one przyjęte to zapewne pod inną nazwą i w innej formie.

Dla przypomnienia obligacje koronowe miałaby być emitowane wspólnie przez państwa członkowskie w celu złagodzenia negatywnych skutków ekonomicznych wywołanych pandemią, aby rozłożyć koszty kryzysu na wszystkie kraje, które wspólnie odpowiadałby za ich wykup w przyszłości. Wśród takich krajów jak Niemcy czy Holandia wspólna odpowiedzialność za długi innych państw członkowskich, szczególnie już bardzo mocno zadłużonych (zadłużenie Włoch sięga około 130 procent PKB) wzbudziła duży opór. Według słów ministra finansów Holandii: ”możemy pomoc w ratowaniu palącego się domu, nie zgodzimy się jednak na zaciągnięcie wspólnego kredytu hipotecznego.” Koncepcja wspólnych obligacji, nie jest nową inicjatywą. Pojawiła się już podczas kryzysu gospodarczego w 2008 roku i podobnie jak obecnie została negatywnie przyjęta przez kraje z Europy Północnej przeciwne przyjmowaniu solidarnej odpowiedzialności za długi innych, bardziej zadłużonych krajów.

Zamiast obligacji, dla krajów strefy Euro ministrowie proponują linie kredytowe w ramach Europejskiego Mechanizmu Stabilności, którego środki finansowe były już wykorzystywane w udzieleniu pomocy krajom dotkniętym kryzysem gospodarczym, takim jak Grecja czy Hiszpania. W tym celu będzie ustanowiona specjalna linia kredytowa.

Europejski Bank Inwestycyjny powoła fundusz na rzecz wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw o docelowym budżecie 200 miliardów Euro.

Ministrowie zaakceptowali propozycje Komisji Europejskiej dotyczące elastyczności w budżecie i możliwości przesuwania środków między funduszami w celu walki z pandemią. Jak również, stworzenie funduszu na rzecz finasowania pomocy dla systemów ochrony zdrowia (Emergency Support Instrument), w ramach którego Komisja przygotowała 2,7 miliarda Euro.

Ministrowie zgodzili się z propozycjami Komisji w sprawie przyszłego budżetu wspólnoty, którego głównym celem powinno być ożywienie i wzrost gospodarczy.

W oświadczeniu czytamy również, że trwają prace nad Mapą Drogową i Planem Działań na rzecz: „odbudowy Europejskiej gospodarki poprzez tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy i wprowadzenie reform mających na celu wzmocnienie jej odporności i konkurencyjności, zgodnie z strategią zrównoważonego wzrostu.”

Z zadowoleniem należy przyjąć użycie sformułowania miejsca pracy wysokiej jakości. Doświadczenia związane z kryzysem gospodarczym oraz pandemią COVID-19 pokazały, że to szczególnie pracownicy atypowi, czyli zatrudnieni na tak zwanych śmieciówkach ponieśli największe koszty związane z tymi kryzysami. Europa nie może pozwolić na powtórzenie tej sytuacji, dlatego po zakończeniu kryzysu należy zagwarantować wszystkim obywatelom godną pracę i zrealizować jeden z najważniejszych postulatów OPZZ.

Adam Rogalewski