W związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa SARS-CoV-2 Komisja Europejska przedstawiła w dniu 13 marca 2020 r. działania ukierunkowane na złagodzenie społeczno-gospodarczych skutków pandemii. Do działań tych należy przede wszystkim wspieranie pracowników oraz firm. Komisja umożliwia również państwom członkowskim podjęcie w skoordynowany sposób zdecydowanych działań, poprzez wykorzystanie pełnej elastyczności ram pomocy państwa oraz ram paktu stabilności  i wzrostu.

Komisja Europejska przedstawiła następujące działania ukierunkowane na złagodzenie społeczno-gospodarczych skutków pandemii koronawirusa, w szczególności:

• zapewnienie niezbędnych dostaw do systemów opieki zdrowotnej, poprzez zachowanie integralności Jednolitego Rynku oraz produkcji i dystrybucji           w ramach łańcuchów wartości;
• wspieranie ludzi, aby pandemia nie wpływała znacząco na ich dochody i na miejsca pracy, jak również podejmowanie działań zmierzających do unikania trwałych skutków kryzysu;
• wspieranie firm i zapewnienie, że płynność sektora finansowego nadal będzie wspierać gospodarkę;
• umożliwienie krajom członkowskim podjęcia w skoordynowany sposób zdecydowanych działań, poprzez wykorzystanie pełnej elastyczności ram pomocy państwa oraz ram paktu stabilności i wzrostu.

Komisja Europejska wskazuje, że kraje członkowskie mogą opracować szerokie środki wsparcia zgodnie z obowiązującymi przepisami UE.

Po pierwsze, mogą zdecydować o podjęciu środków, takich jak dopłaty do wynagrodzeń, zawieszenie płatności podatków od osób prawnych   i VAT lub składek na ubezpieczenia społeczne.

Ponadto państwa członkowskie mogą udzielać wsparcia finansowego bezpośrednio konsumentom. Przykładem może być anulowanie usług lub biletów, które nie są zwracane przez zainteresowanych operatorów.

Unijne przepisy dotyczące pomocy państwa umożliwiają państwom członkowskim pomaganie przedsiębiorstwom w radzeniu sobie                 z niedoborami płynności i potrzebującymi pilnej pomocy na ratowanie. Przepisy umożliwiają krajom członkowskim zrekompensowanie przedsiębiorstwom szkód bezpośrednio spowodowanych wyjątkowymi zdarzeniami, w tym środków w sektorach takich jak lotnictwo               i turystyka.

Komisja uważa, że pandemia COVID-19 kwalifikuje się jako „niecodzienne wydarzenie poza kontrolą rządu”. Umożliwia to uwzględnienie wyjątkowych wydatków w celu powstrzymania epidemii COVID-19, takich jak wydatki na opiekę zdrowotną i ukierunkowane środki pomocy dla firm oraz pracowników.

Co więcej, Komisja zaleci dostosowanie działań fiskalnych wymaganych od państw członkowskich w przypadku ujemnego wzrostu lub znacznego spadku aktywności.

W końcu, Komisja jest gotowa zaproponować Radzie uruchomienie ogólnej klauzuli zwalniającej od odpowiedzialności (general escape clause), aby uwzględnić bardziej ogólne wsparcie polityki fiskalnej. Klauzula ta - we współpracy z Radą - zawiesiłaby zalecaną przez Radę korektę budżetową w przypadku poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej w strefie euro lub w całej UE.

Zdaniem Komisji kluczowe znaczenie w kryzysie ma europejska solidarność, w szczególności w celu zapewnienia, że towary, niezbędne         w celu ograniczenia ryzyka zdrowotnego związanego z epidemią, mogą dotrzeć do wszystkich potrzebujących. Konieczne jest wspólne działanie w celu zapewnienia produkcji, magazynowania, dostępności i racjonalnego korzystania z medycznego sprzętu ochronnego i leków   w UE, w sposób otwarty i przejrzysty, a nie podejmowanie jednostronnych środków ograniczających swobodny przepływ podstawowych towarów opieki zdrowotnej.

Aby przynieść natychmiastową ulgę najbardziej dotkniętym małym i średnim przedsiębiorstwom, budżet UE wykorzysta istniejące instrumenty wsparcia płynności tych przedsiębiorstw, uzupełniając środki podejmowane na szczeblu krajowym. W nadchodzących tygodniach 1 mld EUR zostanie przekierowany z budżetu UE jako gwarancja dla Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego w celu zachęcenia banków       do zapewnienia płynności małym i średnim firmom oraz firmom o średniej kapitalizacji. Pomoże to co najmniej 100 000 europejskim MŚP       i małym przedsiębiorstwom o średniej kapitalizacji dzięki finansowaniu w wysokości około 8 mld EUR. Komisja zapewni również „wakacje kredytowe” dłużnikom dotkniętym kryzysem.

Łagodzenie wpływu na zatrudnienie

Komisja podkreśla, że musi chronić pracowników przed bezrobociem i utratą dochodów, aby uniknąć trwałych negatywnych konsekwencji. Komisja jest gotowa wesprzeć państwa członkowskie w tym zakresie, promując w szczególności programy pracy krótkoterminowej, programy podnoszenia umiejętności i podnoszenia kwalifikacji, które okazały się skuteczne w przeszłości.

Komisja przyspieszy ponadto przygotowanie wniosku ustawodawczego w sprawie europejskiego systemu reasekuracji bezrobocia, mającego na celu wspieranie polityk państw członkowskich chroniących miejsca pracy i umiejętności.

Ponadto Inicjatywa Inwestycji w Odpowiedzi na Koronawirusa (Coronavirus Response Investment Initiative) ułatwi przesunięcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego – w kierunku ukierunkowania na wspieranie pracowników i opieki zdrowotnej.

Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji można również uruchomić w celu wsparcia zwolnionych pracowników i osób prowadzących działalność na własny rachunek, zgodnie z warunkami obecnego i przyszłego rozporządzenia. W 2020 r. dostępnych jest do 179 mln EUR.

Inicjatywa Inwestycji w Odpowiedzi na Koronawirusa

W ramach tej nowej inicjatywy Komisja proponuje skierować 37 miliardów euro w ramach polityki spójności na walkę z kryzysem koronawirusa. W tym celu Komisja proponuje zniesienie w tym roku obowiązku zwrócenia się do państw członkowskich o zwrot niewydanych płatności zaliczkowych na fundusze strukturalne. Stanowi to około 8 miliardów euro z budżetu UE, które państwa członkowskie będą mogły wykorzystać do uzupełnienia 29 miliardów euro z funduszy strukturalnych w całej UE. Skutecznie zwiększy to kwotę inwestycji w 2020 r.       i pomoże we wstępnym wykorzystaniu dotychczas nieprzydzielonego 28 mld EUR finansowania w ramach polityki spójności w ramach programów polityki spójności na lata 2014–2020. Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do szybkiego zatwierdzenia tego wniosku,  aby mógł zostać przyjęty w ciągu najbliższych dwóch tygodni.

Ponadto Komisja proponuje rozszerzenie zakresu Funduszu Solidarności UE poprzez objęcie nim również kryzysu zdrowia publicznego,             aby w razie potrzeby zmobilizować go w przypadku najbardziej dotkniętych państw członkowskich. W 2020 r. dostępnych jest do 800 mln EUR.

W odpowiedzi na nadzwyczajne środki Komisji Europejskiej dotyczące koronawirusa, sekretarz generalny Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych Luca Visentini powiedział:

„Osoby chore, opiekujące się rodziną lub niezdolne do pracy z powodu koronawirusa nie powinny ucierpieć finansowo, dlatego związki zawodowe z zadowoleniem przyjmują zaangażowanie Komisji Europejskiej w ochronę pracowników przed bezrobociem i utratą dochodów”.

„Komisja musi dopilnować, aby wsparcie finansowe dotarło do wszystkich pracowników, w tym do samozatrudnionych oraz prekariuszy, którzy są najbardziej narażone na negatywne skutki”.

„Plany Komisji dotyczące uelastycznienia przepisów podatkowych oraz pomocy państwa są niezbędne do wspierania maksymalnego wykorzystania usług publicznych i firm dotkniętych kryzysem. Środki te muszą zostać niezwłocznie przyjęte przez ministrów finansów na ich spotkaniu w przyszłym tygodniu, a następnie w pełni wdrożone przez kraje członkowskie”.

„Fundusze UE zainwestowane w ochronę pracowników i firm przed najgorszymi skutkami kryzysu powinny stanowić element dodatkowy     do wydatków państw członkowskich”.

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych oczekuje od rządu włączenia swoich przedstawicieli w działania mające na celu implementację w Polsce planu Komisji Europejskiej, w tym w proces właściwej alokacji funduszy celowych na walkę ze skutkami pandemii”. Przygotowujemy tez własne propozycje ograniczenia skutków kryzysu dla pracowników.

Przygotowało:

Biuro prasowe